- ЗАЗХÆССÆНТЫ ХИСТ
-
Ног мæрдты уалдзыгон кæндтытæй иу у Зазхæссæн (кæс ЗАЗХÆССÆН). Ирон адæмæн сæ иу хай кæнынц Зазхæссæнтæ, иннæтæ та БАДÆНТÆ, Бадæнæхсæв.Зазхæссæн вæййы, Куадзæнмæ ма къуыри куы баззайы, уæд, сабаты. Баст у заз бæласимæ. Æнусон цъæх бæлас – царды, фидæны нысан.Йæ къух кæмæн куыд амоны, афтæ сцæттæ кæнынц фынгтæ алыхуызон хæринæгтæ æмæ нозтытимæ.Заз кæнæ нæзы бæласыл æрцауындзынц адджинæгтæ æмæ дыргътæ. Заз бæлас арæхдæр кодтой сылгоймагæн, нæлгоймагæн та арæзтой æлæм. Цыллæ бæттæнтæй-иу скодтой хызы хуызæн, цыма тырыса у, афтæ. Æрцауыгътой-иу ыл адджинæгтæ æмæ дыргътæ, алыхуызон лыстæг дзаумæттæ: цъындатæ, къухмæрзæнтæ, бапъирозтæ æмæ а.д. Ныххæлар-иу æй кодтой фынджыдзагимæ æмæ-иу æй бæхыл рахастой, уынггы-иу адæм фылдæр кæм лæууыд, уым-иу æй ныууыгътой, æмæ-иу æлæм уæлмæрдмæ ахастой, ингæныл-иу æй ныссагътой.Заз бæлас-иу уæлмæрдтæм ахастой сылгоймæгтимæ, ныххæлар-иу æй кодтой, йæ уæлæ цы уыд, уыдон-иу æртыдтой æмæ-иу сæ сылгоймæггыл байуæрстой, бæлас та-иу цырты цур сæвæрдтой.Ныры рæстæг, зæгъæн ис, æлæм ничиуал кæны, фæлæ ма заз бæлас саразынц. Аразынц ма хъæдæй кæнæ телтæй гыццыл бæласы хуызæн, сфæлгонц, срæсугъд æй кæнынц, æрцауындзынц ыл адджинæгтæ, къафеттæ, дыргътæ, хонынц æй – цырагъ.кæс ИРОН ÆГЪДÆУТТÆ
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.